Kadın üyenin bir aileyi yönettiği topluma anaerkillik, ailenin kadın reisi ise anaerkil olarak adlandırılır. Uzun bir süre boyunca erkekler dünyanın büyük bölümünü yönetti. Bununla birlikte, kadınların her şeyden sorumlu olduğu kültürler her zaman toplumlarda olmuştur; aileleri ve toplumu yönettiler ve her şeyin merkezinde yer aldılar. Peki daha fazla detaya girmek gerekirse anaerkil ne demek, anaerkillik nedir biraz daha derinlemesine bakalım.
Kadınların siyasi, sosyal ve ekonomik kurumları yönettiği bir toplum kavramı, bazılarına çok uzak gelebilir. Ancak tarih, anaerkil toplulukların yüzyıllar boyunca var olduğunu ve bazılarının bugün hala var olduğunu göstermektedir. Bu yazıda anaerkil sistemin ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve daha fazlasını açıklıyoruz. Peki, ne bekliyorsun? Hadi araştıralım.
ÖNEMLİ ÇIKARIMLAR
1. Anaerkillik, annelerin veya kadınların iktidar yapısında tam orada durduğu ana-yönetim ilkesine odaklanır.
2. Bir düşünce kuruluşu, insan toplumunun başlangıçta anaerkil olduğuna inanıyor. Ancak, çoğu bu konuda farklı düşünüyor.
3. Anaerkillik terimi genellikle ‘anasoylu’ ile karıştırılır. Bununla birlikte, ikisinin dikkate değer farklılıkları vardır.
Anaerkil Ne Demek? Önemi Nedir?
Anaerkillik, düşündüğünüzün aksine, kadınların erkekleri kontrol ettiği ve efendisi olduğu bir sistem değildir. Uluslararası Anaerkil Araştırmalar Akademisi’nin kurucusu Heidi Goettner-Abendroth’un Dame Magazine’e söylediği gibi:
“Amaç, başkaları ve doğa üzerinde güç sahibi olmak değil, annelik değerlerine uymak, yani karşılıklı saygıya dayalı doğal, sosyal ve kültürel yaşamı beslemektir.”
Başka bir deyişle anaerkillik, annelerin veya kadınların iktidar yapısının en üstünde olduğu ana-yönetim ilkesi etrafında dönen bir sistemdir. Ahlaki otorite, siyasi liderlik, sosyal ayrıcalık ve mülkiyet kontrolü rollerinde hakimdirler. Bir sosyal sistemin anaerkillik olarak görülmesi için, kadın egemenliğini arzu edilir ve meşru olarak tanımlayan bir kültürün desteğine ihtiyacı olacaktır.
Anaerkilliğin Kısa Tarihi
Antropologlar gerçek bir anaerkil toplumun varlığını sorgularken, insan toplumunun başlangıçta anaerkil olduğuna inanan bir düşünce kuruluşu var. “Jinokratik Çağ” olarak bilinen bir dönemde, kadınlara doğum yapma yetenekleri nedeniyle tapıldığı iddia edildi. Bu noktada, doğum büyük bir gizemdi ve erkekler, aslında bunda rol oynadıklarının farkında olmadan, kadınların “olgunlaştıklarında ağaç gibi meyve verdikleri” inancına sahipti. (Gerçekten çok uzun bir zaman öncesinden bahsediyoruz.) İddiaya göre Jinokratik Çağ yaklaşık 2 milyon yıl öncesinden MÖ 3000’e kadar sürmüştür. Ardından, belki de çığır açan bir keşif veya ataerkilliği ateşleyen bir felaket nedeniyle büyük bir dönüşümün gerçekleştiği söyleniyor.
Arkeologlar ve araştırmacılar, jinokratik veya anaerkil toplumların bir zamanlar var olabileceği teorisini destekleyen kanıtlara rastladılar. 2016 sonbaharında, Orta Türkiye’de bir tür tanrıçanın 8.000 yıllık bir heykeli keşfedildi. Heykelin bir doğurganlık tanrıçasını betimlediği tahmin edilirken, diğerleri onun tombul figürünün sosyal öneme sahip bir kadını temsil ettiğine inanıyor. İncil ve Odyssey gibi kaynakların bile kadının toplumdaki önemini vurguladığını da unutmamalıyız.
Ancak konuyu araştıranlar, kadınların antik edebiyatta ve sanat eserlerinde tanrıça olarak tanımlanmasının, erkeklerden daha güçlü oldukları anlamına gelmediğine dikkat çekiyor. Mesele şu ki, hiçbir yazılı tarihsel kayıt olmadan, gerçek anlamda anaerkil bir toplumun meşruiyetinden asla %100 emin olamayız.
Anaerkil ve Anaerkil Toplumlar Arasındaki Fark Ne Demek?
“Anaerkillik” terimi genellikle kulağa benzer gelen “anasoylu” terimiyle karıştırılır. Bununla birlikte, ikisinin dikkate değer farklılıkları vardır. Daha önce söylediğimiz gibi, ‘anaerkil’, kadınlar tarafından yönetilen veya kontrol edilen bir toplumu ifade ederken, antropolojik ‘anasoylu’ terimi sadece soyu ifade eder. Çocuklar, babadan ziyade anne tarafından atalarının soyuna göre tanımlanır. Ayrıca mülkiyeti dişi soy yoluyla miras alırlar. Ayrıca, kadın soyları boyunca kabile ittifakları ve geniş aileler oluşur.
Peki Dünyada Ana Odaklılık Nedir?
Anne, baba olmadan aileyi yönetiyorsa, bir aile ‘ana odaklı’ olarak kabul edilir. Örneğin, tek ebeveynli aileler, annenin evde ve çocukların yetiştirilmesinde daha önemli bir rol oynaması nedeniyle anaerkildir.
Dünyadaki Anaerkil ve Anaerkil Toplum Örnekleri
Anaerkil ne demek konusunu açıklamış olduk. Anaerkil toplumlar bugün bile dünyanın her yerinde var. Aşağıda, antik çağlardan günümüze kadın liderliğindeki ve anaerkil kültürlerin dört farklı örneği bulunmaktadır. Gelin hep birlikte kadınların nasıl yönettiğine ve yönetmeye devam ettiğine bir göz atalım.
1. Umoja, Kenya
Swahili dilindeki ‘umoja’ kelimesi ‘birlik’ veya ‘beraberlik’ anlamına gelir. Kuzey Kenya’daki Umoja‘da yaşayan Samburu köylüleri, cinsiyete dayalı şiddet, kadın sünneti ve cinsel saldırıdan kurtulanlara ev sahipliği yapmaktadır. Umoja’nın reisi Rebecca Lolosoli, bu köyü 1990 yılında İngiliz askerlerinin elinde tecavüzden kurtulan yaklaşık 15 kişiyle kurdu. Alan erkekleri uzak tutmak için dikenli bir çitle çevrilidir. Aslında bu, erkeklerin yasak olduğu bir topluluktur. Kadınlar üretmeyi öğreniyor, çocuklara öğretiyor, mücevher gibi el sanatları yapıp satıyor ve turistlere bu kültür merkezini gezdiriyor. Ayrıca komşu köylerdeki kadınları hakları konusunda da eğitimler veriyorlar.
2. Mosuo, Çin
Güneybatı Çin’de Himalayaların uzak doğu eteklerinde yemyeşil bir vadi vardır. Mosuo kültürü, bireylerin aile soyunun kadın soyundan takip edildiği anasoylu bir düzende kök salmıştır. Her hane, işle ilgili önemli kararları da veren bir ‘ah mi’ (anne veya yaşlı bir kadın) tarafından yönetilir. Mosuo’da evlilik kurumu yoktur. Bunun yerine, kadınlar eşlerini kelimenin tam anlamıyla erkeğin evine yürüyerek seçerler. Mosuo kadınları bir erkeğe cinsel ilişki teklif etmekte veya kabul etmekte özgürdür ve erkeklerin de aynı şekilde yapmasına izin verilir.
Çiftler asla birlikte yaşamazlar ve çocuk her zaman annenin bakımında kalır ve çocuğun yetiştirilmesinde babanın rolü çok azdır veya hiç yoktur. Dolayısıyla, Mosuo’nun “Kadınlar Krallığı” olarak da bilinmesi şaşırtıcı değil.
3. Khasi, Hindistan
Hindistan’ın kuzey doğusundaki bir eyalet olan Meghalaya, anaerkilliğe dayalı akrabalık uygulayan üç kabileye ev sahipliği yapıyor. Khasi kabilesinde, en küçük kız, tüm atalarının mülkünü devralır, çocuklar annelerinin soyadını alır ve erkekler evlendikten sonra kayınvalidesinin evinde yaşar. Shillong Times gazetesinin editörlüğünü yapan, ödüllü ulusal bir sosyal aktivist olan Patricia Mukhim, “Anaerkillik, kadınları yeniden evlendiklerinde sosyal dışlanmadan korur çünkü çocukları, babaları kim olursa olsun, annelerinin soy adıyla bilinecek. Bir kadın evlilik dışı çocuk doğursa bile ki bu oldukça yaygındır, bu toplumda kadına yönelik bir mahalle baskısı yoktur.”.
4. Minangkabau, Endonezya
4,2 milyon üyeden oluşan Minangkabau etnik grubu Batı Sumatra, Endonezya bugün dünyanın bilinen en büyük anaerkil toplumudur. Bu Müslüman toplumda, kadınlar evi yönetirken, erkekler siyasi ve manevi rollerde yer almaktadır. Ancak klan şefini seçen ve gerektiğinde onu görevden alma yetkisine sahip olan kadınlardır. Kabile yasası, tüm klan mülkünün anneden kızına geçmesini ve miras bırakılmasını gerektirir.
Takiye.com’u twitter ve google haberler üzerinden abone olarak takip edebilirsiniz.
Mutlaka bilinmesi gereken IQ ile ilgili en çok okunan haberler için buraya tıklayınız.
