Amerikan Ulusal Tıp Kütüphanesi’ne göre, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki bir milyondan fazla çocuk her yıl ebeveynlerinin boşanmasına tanık oluyor. Ülkemizde de son yıllarda boşanma sayısı bir hayli arttı ve boşanmanın çocuğa etkileri üzerine sayısız araştırma yapılmaya başlandı. Fakat ebeveynler bu durumun önemine ne kadar hakimler? Boşanmayı düşünüyor olsanız da, boşanmış birini tanıyor olsanız da, geçiş sürecinde büyümelerini desteklemek için boşanmanın çocuklar üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini bilmek önemlidir.
Boşanmanın çocuğa etkileri
Ulusal Tıp Kütüphanesi’nden yapılan araştırmalar, boşanmanın çocuğun zihinsel sağlığını ve genel refahını olumsuz yönde etkileyebileceğini ortaya çıkarmıştır. Bu, ebeveynleri boşanırken istikrarsızlık ve destek eksikliği gibi bir dizi nedenden kaynaklanmaktadır. Çoğu çocuğun boşanmanın kısa ve uzun vadeli etkilerini yaşamayacağını, ancak olumsuz etkilerin olabileceğini hatırlamak önemlidir. Boşanmanın çocuklar üzerindeki bazı psikolojik etkileri şunlardır:
- Artan çocuk/ergen uyum sorunları riski
- Düşük notlar ve daha yüksek okul terk oranları dahil olmak üzere artan eğitim sorunları
- Suç işleme veya madde kullanımı gibi yıkıcı davranışlar
- Artan depresyon oranları ve diğer akıl sağlığı hastalıkları
- Kronik Günlük Baş Ağrısı (CDH) geliştirme riski daha yüksektir
- Yaşam boyu Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) geliştirme riskinde artış
- Yeme bozukluğu geliştirme olasılığı daha yüksektir
- Anksiyete bozukluğu geliştirme riskinde artış
- Kısa süreli stres yaşama olasılığı daha yüksektir
Boşanmanın Çocuğa Uzun Vadeli Etkileri
Araştırmalar ayrıca çocukların boşanmanın, büyüdükçe yaşam deneyimlerini şekillendirmeye devam edebilecek uzun vadeli etkileri olduğunu da göstermiştir. Ulusal Sağlık Enstitüleri’ne (NIH) göre, boşanmanın çocuklar üzerindeki uzun vadeli bazı etkileri şunlardır:
- Yetişkin olarak yaşamlarında aile istikrarsızlığı yaşama olasılıkları daha yüksektir.
- Hayatları boyunca bir noktada yoksulluk içinde yaşama riskleri yüksektir.
- Riskli cinsel davranışlarda bulunma olasılıkları daha yüksektir.
- Önemli/aile olaylarını çevreleyen artan endişe yaşayabilirler.
- Yetişkin olarak daha kötü zihinsel ve fiziksel sağlık algıları yaşama olasılıkları daha yüksektir.
- Stresle ilişkili bir hormon olan kortizol düzeylerinin artması riski daha yüksektir.
Boşanma Çocukları Nasıl Etkiler?
Artık boşanmanın çocuklar üzerindeki etkileri hakkında daha fazla şey öğrendiğinize göre, bunların neden olduğunu ve boşanmanın kendisinin onların gelişiminde nasıl bir rol oynadığını merak ediyor olabilirsiniz. Boşanmanın çocuğun sağlığı ve esenliği üzerinde benzersiz etkileri olan birçok yönü vardır. Yapılan araştırmalar, boşanmanın çocuklar üzerinde bu kadar güçlü etkilerinin olmasının dört önemli nedenine işaret ediyor.
Daha Az Etkili Ebeveynlik
Yapılan araştırmalar, boşanma sürecindeki anne ve babaların, yaşadıkları stresli süreçte çocukları üzerindeki etkileri göremediklerini belirtiyor. Boşanma, aile üyeleri arasında daha az açık iletişime neden olabilir, ebeveynlik tarzlarını tutarlı tutmayı zorlaştırabilir ve çocuklara destekten yoksun olduklarını hissettirebilir.
Ebeveynler Arasındaki Çatışmalar
Ebeveynler arasındaki çatışmalar, boşanmanın çocuklar üzerindeki en etkili ikinci sonucudur. Ebeveynler boşanma sürecinden geçerken ve potansiyel olarak sonrasında bile, taraflar arasındaki gerginlik ve duygular özellikle gergin hissedilebilir. Ebeveyn çatışmaları çocuklar için ek strese neden olabilir ve ebeveynler arasında aracı olmaya zorlandıklarını hissederek kendilerini desteksiz hissetmelerine neden olabilir.
Ekonomik Mücadelelerde Artan Risk
Boşanmanın çocuğun refahını etkilemesinin bir başka nedeni de, ekonomik mücadele riskinin artmasına yol açabilmesidir. Boşanma sürecinin kendisi maliyetli olabilir ve ebeveynler tarafından yapılan finansal anlaşmalar, her ebeveynin çocuklarına sağlamak için sahip olduğu kaynakları etkileyebilir. Bu, sınırlı eğitim ve sosyal fırsatlara ve ayrıca bir çocuğun nerede yaşadığını, beslenmesini ve farklı bir iş-yaşam dengesini yönetirken her bir ebeveynin çocuklarıyla geçirebileceği zamanı etkileyebilir.
Bir Ebeveynle Sınırlı İletişim
Bir çocuğun sağlığını bozmakla bağlantılı olan boşanmanın nihai potansiyel sonucu, velayet anlaşmaları nedeniyle çocuğun ebeveynleriyle olan temasını sınırlayabilmesidir. Çoğu zaman boşanma, bir çocuğun bir ebeveynle diğerinden daha fazla zaman geçirmesine yol açabilir, bu da çocuklar için kafa karışıklığı ve tecrit duyguları yaratabilir.
Boşanmanın Çocuklar Üzerindeki Bazı Olumlu Etkileri
Boşanmanın çocuklar üzerinde kayda değer olumsuz etkileri olmasına rağmen, yapılan bir araştırmaya göre, ilgili bazı olumlu etkiler de var. Bir çocuğun ebeveynlerinin evliliği sırasında çevrelendiği ortamın türüne bağlı olarak, boşanmanın aşağıdaki gibi olumlu etkileri olabilir:
- Bir çocuğun günlük olarak maruz kaldığı çatışma süreleri kısalır.
- Ebeveynlerin stres düzeyi azalır, bu da çocuklarına daha fazla ilgi ve alaka göstermelerini sağlar.
- Çocuklarda dayanıklılığı ve stresi yönetme yetkinliğini artırır.
Boşanma Sürecinde Çocuklara Yardım Etmek İçin Yapabilecekleriniz
Yapılan araştırmalar, farkındalığı yüksek olan anne ve babaların çocuklarıyla daha kaliteli zaman geçirdiklerini ortaya çıkarmıştır. Ebeveynler, birbirleriyle düzenli olarak iletişim kurarak, evler arasında benzer kuralları/beklentileri sürdürerek ve çocuklarına bakıcı olarak birbirlerinin rolüne saygı duyarak çocukları için sağlıklı bir birlikte ebeveynlik ortamı yaratabilirler. Boşanma sonrasında çocuğunuza destek olabileceğiniz temel konular aşağıdakileri içerir:
- Anne ve babasıyla daha kaliteli ilişkiler kurarak gelişimleri desteklenebilir.
- Çocuğa daha fazla zaman ayırıp, onun duyguları anlaşılabilir, kaygıları azaltılabilir.
- Babanın bu süreçte daha fazla aktif rol alması, çocuğu rahatlatır.
- Baba-çocuk ilişkisi, anne şefkati ile desteklenir.
Ortak Ebeveynlik Sınıflarını Keşfedin
Aynı evlerde yaşamasanız bile çocuğunuza ayrı evlerde ortak ebeveynlik yapmaya devam edersiniz. Bu aşamada uygulanması gereken ve tavsiye edilen yöntemlerden biri profesyonel destek almaktır. Çocuğunuza en iyi nasıl ebeveynlik yapacağınız konusunda bir ders almak garip gelebilir, ancak ayrılık yaşarken birlikte nasıl çalışabileceğiniz konusunda fikir ve bilgi verebilir. Ayrıca, ebeveynlik tarzları, sınırları ve çocuğunuzun hayatının diğer önemli yönleri hakkında bir plan yapmak için daha iyi iletişim kurmanıza ve bir araya gelmenize de fayda sağlar.
Çocukların İki Tarafla da Eşit Zaman Geçirmesini Sağlayın
Bazen boşanma, bir ebeveynin çocuğunun birincil velayetini almasına yol açabilir. Bu genellikle, diğer ebeveynin, çocuğunu desteklemek için daha az zamanı ve fırsatı olan, yerleşik olmayan bir bakıcı haline geldiği anlamına gelir. Çocuğunuzun birincil olmayan bakıcısıyla bağlantıda kalmasına yardımcı olarak, yeni ortamlarına geçişlerine yardımcı olabilir ve olumsuz sağlık etkileri riskini azaltabilirsiniz.
Güçlü Ebeveyn-Çocuk İlişkilerini Sürdürmek
Boşanma sırasında çocuğunuzun direncini artırmanın bir başka yolu da güçlü ebeveyn-çocuk ilişkilerini sürdürmektir. Çocuğun ebeveynleri ile olan ilişkisinin kalitesi, gelecekte boşanmanın uzun vadeli etkileriyle karşılaşıp karşılaşmayacağının güçlü bir göstergesidir. Bir ebeveyn-çocuk ilişkisinin kalitesi, destekleyiciliği, sıcaklığı ve bakımı çevreler. Olumlu bir ebeveyn-çocuk ilişkisini sürdürmenin bazı yolları şunlardır:
- Etkili problem çözme becerilerini kullanın
- Olumlu iletişimi sürdürün
- Çatışma seviyelerini düşük tutun
- Olumsuzluğu azaltın
Onların Suçu Olmadığını Sürekli Belirtin
Bir çocuğun ebeveynleri boşanma sürecindeyken, çocuk genellikle sürekli çatışma ve genel ayrılıktan kendilerinin sorumlu olduğunu hissedebilir. Bu, yaşamlarına birçok stres, üzüntü ve kendini suçlama duygularını getirebilir. Bunun onların suçu olmadığını ve ayrılma nedenlerinizin tamamen size ait olduğunu bilmelerini sağlamak önemlidir. İlk başta açıklamanızı kabul etmeyebilirler, ancak dürüst olmak ve konuşmaya devam etmek kararınızı daha iyi anlamalarına yardımcı olabilir.
Çocuğunuzun Destek Alma Seçeneğini Düşünün
Çocuğunuzun boşanma haberlerinden özellikle etkilenmiş gibi göründüğünü fark ederseniz, bir ruh sağlığı uzmanına ulaşmak ve terapi seçeneklerini tartışmak faydalı olabilir. Değişiklikleri tartışmak için bir aile olarak terapi seanslarına katılabilirsiniz veya belki çocuğunuz seanslara tek başına katılmakta daha rahat hissedebilir. Aile dışından dinleyecek ve konuşacak birinin olması, çocuğunuza aradıkları farklı türden bir rahatlık ve rehberlik sağlamaya yardımcı olabilir.
Geniş Aile Desteğine Güvenin
Çocuğunuz için arkadaşlarınızdan ve geniş aileden mümkün olduğunca fazla destek almak, boşanma yaşarken çocuğunuzun daha rahat hissetmesine yardımcı olabilir. Bir çocuğun ebeveynleri ayrıldığında, sürekli değişiklikler ve ileride daha fazla değişikliğin olduğu bilgisi nedeniyle çocuğun hayatında bir istikrarsızlık duygusu yaratabilir. Aileye ve sevdiklerinize güvenmek, güçlü bir destek sisteminin hala yürürlükte olduğunu göstermenin bir yoludur.
Kendine dikkat et
Boşanmanın ebeveynler üzerinde yaratabileceği tüm stres sırasında, kendinize de bakmayı unutmamak önemlidir. Çocuğunuza daha fazla zaman ve ilgi göstermek için ihtiyaçlarınızı ihmal etmeniz gerektiğini düşünebilirsiniz, ancak gerçek şu ki, sizinki boşsa başkasının bardağını dolduramazsınız. Fiziksel, zihinsel ve duygusal sağlığınızı korumak, çocuğunuza daha iyi bakmanıza yardımcı olacak ve ilerlemeye devam etmek için ihtiyacınız olan dinlenme ve alanı size sağlayacaktır.
Ebeveynler ve Çocuklar için Kaynaklar
Bir çocukla boşanma sürecinde gezinmek zihinsel ve duygusal olarak zorlayıcı bir çaba olabilir. Çocuğunuzun boşanmayla başa çıkmasına nasıl yardımcı olacağınızı merak ediyor olun, birlikte ebeveynlik hakkında daha fazla bilgi edinin veya çocuğunuza ayrılığı açıklayın. Eğer İngilizce bilginiz varsa ta da Google Translate kullanarak, aşağıdaki kaynakları okumak isteyebilirsiniz.
- UpToParents.org
- Sesame Street in Communities
- IAmAChildOfDivorce.com
- DivorceCare.com
Boşanmanın Çocuğa Etkileri: Nasıl Söylenmesi İyi?
Ebeveyn ayrılığı yaşamak bir çocuk için birçok nedenden dolayı zor olabilir ve çocuğun genel refahı üzerinde çeşitli olumsuz etkilerle ilişkili olduğu açıktır. Ebeveynlerin bu süre zarfında olumlu bir ortak ebeveynlik ilişkisi sürdürerek, sevdiklerinden destek alarak ve çocukların her iki ebeveyne de bağlı hissetmelerine yardımcı olarak çocuklarına bir destek duygusu sağlamanın yolları vardır. Boşanmak ebeveynler için kolay değildir, ancak çocukları olumsuz sağlık etkilerinden korumanın yolları vardır.
Takiye.com’u twitter ve google haberler üzerinden abone olarak takip edebilirsiniz.
Çocuk kategorimizdeki diğer yazılarımız için buraya bakabilirsiniz.
