Giysilerimizi kuru temizlemeciye götürmek genellikle yapılacaklar listemizin en istemediğiniz angaryasıdır, ancak en değerli gömleklerimizin, pantolonlarımızın ve üniformalarımızın gerçekte nasıl temizlendiğini nadiren düşünürüz. Evdeki çamaşır makinenizde yıkayamayacağınız giysilerinizi kuru temizleme dükkanına götürür, yoğunluğa göre aynı gün ya da bir iki gün içinde teslim alırsınız. Peki hiç merak ettiniz mi kuru temizleme nedir ve nasıl yapılır, süreçlerde adım adım ne uygulanır? İşte yazımızda tüm detayları tek tek paylaşacağız.
Kuru Temizleme Nedir?
Kuru temizleme, çok az su içeren veya hiç su içermeyen kimyasal bir çözücü kullanarak giysileri ve kumaşları yıkar ve temizler. Kuru temizleme çözücüsü, malzemelerin yüzeyini temizler ancak suyun çamaşır makinesinde yaptığı gibi liflere nüfuz etmez. Aynı zamanda esnemeyi ve küçülmeyi de engeller.
Su ve deterjan kullanılan çamaşır makinelerinden farklı olarak kuru temizleme, giysileri su kullanmadan temizleme işlemidir. Kulağa ne kadar garip gelse de, kuru temizleme aslında kıyafetlerinizi temizler.
Giysiler, su ve deterjanlar yerine ipek, yün ve kadife gibi hassas kumaşlara zarar vermeden lekeleri çıkarmaya çalışan organik çözücülerle temizlenir. Giysiler – sizin ve diğer insanların – evde kullandığımız çamaşır makinelerine benzer (ancak daha büyük, daha pahalı ve çok daha programı bulunan) bir makinede yıkanır. Ancak aldanmayın, kuru temizleme uygun eğitim ve ekipman olmadan yapabileceğiniz bir işlem değildir. Çoğu kuru temizlemecinin uzun yıllara dayanan uygulamalı deneyimi vardır. Peki kuru temizleme nasıl yapılır, adım adım süreç nasıl işler?
Kuru Temizleme Nasıl Keşfedildi
1820’de New York’ta bir terzi olan Thomas Jennings, müşterilerinin hassas giysilerini onlara zarar vermeden temizlemenin bir yolunu bulmak istiyordu. Bir yıl sonra, “kuru temizleme” adını verdiği bir süreç için ABD Patent Ofisi’ne patent başvurusunda bulundu. IPOEF’e göre bu patent, Jennings’i Amerika Birleşik Devletleri’nde patent sahibi olan ilk Afrikalı Amerikalı yaptı. Ne yazık ki 1836 yılında çıkan bir yangında yok oldu ama günümüz kuru temizlemecilerinde kullanılan yöntem hala onun orijinal sürecini yakından takip ediyor.
Enviro Forensics’e göre, dört yıl sonra, 1825’te, Fransa’da bir boya işçisi olan Jean-Baptist Jolly, kendisi için çalışan bir hizmetçinin boya lekeli keten bir masa örtüsüne gazyağı döktüğünde benzer bir keşif yaptı. Gazyağı buharlaşınca masa örtüsündeki lekelerin kaybolduğunu fark etti. Jolly, bu keşfin giysileri temizleme şeklimizi değiştirme potansiyeline sahip olduğunu fark etti ve Fransa’da ilk kuru temizleme işini başlattı.
Kuru temizlemecilerin petrol bazlı kimyasallar (kerosen ve benzin gibi) kullanmanın iyi bir seçenek olmadığını anlaması çok uzun sürmedi. Bu kimyasallar inanılmaz derecede yanıcıdır ve uzun süreler boyunca çalışmak solunum açısından da güvenli değildir. Amerikalı bir kuru temizlemeci olan William Joseph Stoddard, kuru temizleme için ilk petrol dışı temizleme çözücüsünü yarattı, ancak çoğu kuru temizlemeci için hala tercih edilen çözücü olan perkloroetileni keşfeden Michael Faraday oldu.
Perkloretilen (veya yaygın adıyla perc), kanserojen olduğu ve çevre için pek iyi olmadığı bulunan uçucu bir organik bileşiktir. Küçük bir miktarı bile kuru temizleme tesisi çevresindeki toprakta ve yeraltı sularında büyük kirlenmeye neden olabilir. Bu nedenlerden dolayı EPA, kuru temizlemeciler tarafından perk kullanımını çok sıkı bir şekilde düzenlemektedir.
Kuru Temizleme Nasıl Yapılır
Adım 1: Giysi etiketleme.
Giysilerinizi kuru temizlemeye ilk bıraktığınızda, her bir parçayı tanımlamak için benzersiz bir numara ya da adınızla ile etiketlenir. Bu, yoğun kuru temizlemecilerin müşterilerinin kıyafetlerini takip etmelerine yardımcı olur ve süreç bittiğinde bir müşteriye yanlış ürünleri vermenin yarattığı baş ağrısını ortadan kaldırır.
Adım 2: Muayene ve leke ön işlemi.
Tüm giysiler görsel olarak incelenir ve varsa lekeler işaretlenir ve gerekirse ön işlemden geçirilir. Ön işlemler, belirli leke türleri ve kumaşlar için yapılmış özel kimyasallar ile yapılır. Bu noktada, giysi üzerindeki herhangi bir işleme veya düğme de kuru temizleme işlemi sırasında zarar görmemesi için yumuşak bir bezle kaplanır. Bazı kuru temizlemeciler ekstra bir önlem olarak işlemeleri ve düğmeleri çıkarmayı bile tercih edebilir.
Adım 3: Kuru temizleme makinesine.
Kirli giysiler kuru temizleme makinesine atılır. Tercih edilen organik solvent (veya kuru temizleyiciniz ıslak temizleme yöntemini kullanıyorsa su) makineye pompalanırken, giysi hafif bir hızda çalkalanır. Bu makineler, evimizde bulunan çamaşır makinelerinden çok daha büyük ama aynı temel sıkma işleviyle çalışır. Kuru temizleme makineleri çok daha yavaş dönecek ve daha fazla sıcaklık kontrolüne sahip olacak şekilde ayarlanabilir.
Adım 4: İkinci bir inceleme.
Makinedeki kuru temizleme döngüsü bittiğinde, giysideki tüm lekelerin çıkarıldığından emin olmak için giysiler tekrar incelenir. Ek olarak, tüm düğmeler, süslemeler ve dikişler, hala sağlam olduklarından emin olmak için incelenir. İlk inceleme adımı sırasında herhangi bir işleme ve düğme çıkarılmışsa, bunlar şimdi yeniden takılır.
Adım 5: Son rötuşlar.
Kumaşın türüne bağlı olarak, kuru temizlemeci artık kırışıklardan kurtulmak için her bir giysiye baskı yapacak, ütüleyecek veya buhar uygulayacaktır. Birçok kuru temizlemeci, bu adım için bir form sonlandırıcı kullanır. Form sonlandırıcılar, bir giysiyi giyildiği konumda hava veya buhar kullanarak ütüleyen makinelerdir. Kuru temizleme yapılmış giysilerde daha pürüzsüz, daha bozulmamış bir şekil sağlar. Tüm giysiler plastik poşetlere koyulmadan önce son bir kontrolden geçirilir ve sahibine iade edilir.
Diğer Kuru Temizleme Türleri
Kuru temizleme nasıl yapılır artık biliyorsunuz, peki diğer türleri nelerdir öğrenmek istiyor musunuz?
Perc kullanımının yerini alabilecek bir solvent üretme ihtiyacından, diğer dört kuru temizleme yöntemi (namı diğer çevre dostu “yeşil” kuru temizleme) uygulanmaya başlandı: sentetik petrol (DF-2000), siloksan (Green Earth), sıvı karbon dioksit ve ıslak temizlik.
- Sentetik petrol, genellikle perk’e daha çevre dostu bir alternatif olarak pazarlanan benzin üretimi sırasında üretilen bir yan üründür. EPA, onu bir nörotoksin olarak sınıflandırdı ve perc kadar sıkı bir şekilde denetime tabi tuttu.
- Siloxane (ticari adı Green Earth olan), kuru temizleme endüstrisinde kullanılan renksiz, kokusuz bir sıvıdır. Bu çözücü güvenli bir şekilde kuma, suya ve karbondioksite ayrışır, ancak aynı zamanda farelerde kanserojen olduğu ve ayrıca karaciğer için toksik olabileceği ortaya çıkmıştır.
- Sıvı karbon dioksit, birden fazla temizleme döngüsü için yeniden kullanılabilen, yanıcı olmayan, toksik olmayan bir çözücüdür. Bu yöntemle yeni karbondioksit üretilmez ve ucuz, bol miktarda bulunan çözücüdür. Ancak bu yöntem için gerekli olan kuru temizleme makinesini ilk satın alma maliyeti çok yüksektir ve bu nedenle birçok kuru temizlemeci için uygun fiyatlı bir seçenek değildir.
- Islak temizlik tam olarak olması gereken. Bu yöntem, temizleme solventi olarak su kullanır, ancak kullanılan çamaşır makinesi çok özel sıcaklıklara ve sıkma modlarına ayarlanabilir. Çoğu ürün için genellikle geleneksel kuru temizleme kadar etkili olsa da, tüm giysiler ve kumaşlar için güvenli olmayabilir.
Kuru Temizlemecinizden En İyi Sonuçları Nasıl Alabilirsiniz?
- Kuru temizlemenin önerilen temizleme yöntemi olduğundan emin olmak için giysi etiketinizi kontrol edin. Kuru temizleme için bakım etiketi sembolü bir daire şeklindedir ve bazı etiketler, daire içindeki bir harfle ne tür kuru temizleme solventinin önerildiğini gösterir.
- Giysilerinizi bırakmadan önce kuru temizlemecinize herhangi bir leke olup olmadığını söylemeyi unutmayın. Birçok lekenin kuru temizleme makinesine yerleştirilmeden önce ön işlemden geçirilmesi gerekir. Giysilerinizdeki lekeleri (kahve, yağ, şarap vb.) neyin oluşturduğunu bilmek, kuru temizleyicinizin en iyi ön işlem solüsyonunu seçmesine yardımcı olabilir.
- Sadece kuru temizleme yapılan giysilerinizi evdeki deterjanlarla temizlemeye çalışmayın. Giysiler (takım elbise gibi) sadece bir nedenle kuru temizleme yapılması için etiketlenir. Doğrudan kurutucunuzda kuru temizleme yapıldığını iddia eden evde kullanılan temizlik ürünleri vardır, ancak bunlar koku gidermek ve kırışıklıkları ve hafif lekeleri çıkarmak için daha uygundur. Bir kuru temizleyicinin kullandığı profesyonel çözücüler ve yöntemler kadar lekeleri çıkarmazlar.
- Eve geldiğinizde kuru temizleme giysinizin üzerindeki plastik kaplamayı çıkarmak iyi bir fikir olsa da, kuru temizlemeden dönen giysilerin solvent veya perk kokmaması gerekir. Eğer yaparlarsa, bu, kuru temizlemecinin kullandıkları çözücüyü uygun şekilde temizlemediğini veya filtrelemediğini gösterir. Ve bu, başka bir kuru temizlemeci bulmanız gerektiğinin bir işaretidir!
Sık Sorulan Sorular
Giysiler ne sıklıkla kuru temizlemeye verilmelidir?
O giysinin üzerine bir şey dökmediyseniz veya hava sıcaklıklarına bağlı olarak ter gibi kokular yoksa en az üç dört kez kullandıktan sonra kuru temizlemeciye götürebilirsiniz.
Kuru temizleme kalitesinde kendi kendime evde giysilerimi temizleyebilir miyim?
Sadece kuru temizleme etiketi bulunan bir giyside leke varsa, ne yaparsanız yapın lekeyi kendiniz çıkarmaya çalışmayın çünkü lekeyi daha da kötüleştirerek kuru temizlemecinin lekeyi çıkarmasını zorlaştırabilirsiniz.
Kirleri bol buharlı ütü ile temizleyebilir miyim?
Öncelikle etiketi kontrol etmelisiniz! Yalnızca kuru temizleme yapılan giysinizi bir buharlı ütü kullanarak biraz temizleyebilirsiniz. Fakat bu kırışıklıkları ve kokuları gidermek için yapılır. Yoğun lekeleri çıkaramazsınız.
Takiye.com’u twitter ve google haberler üzerinden abone olarak takip edebilirsiniz.
Faydalı Bilgiler kategorimizdeki diğer yazılarımız da ilginizi çekebilir.
