Bir yaz akşamında dışarıda dinlenmek – en sevdiğimiz aktivitelerden biri değil mi? Fakat akşam saatlerinde ortaya çıkan sivrisinekler o muhteşem dinlenme sürecini sabote eder. Sivrisinekler bazı insanlara saldırı düzenlerken, fakat neden bazı insanları hiç ısırmaz? Konunun uzmanlarından aldığımız bilgilerle, sivrisinekler neden sadece beni ısırıyor diyenler için sivrisinekleri neyin çektiğini, neden belirli insanları hedef aldıklarını ve şanssız olanlardan biriyseniz ısırılmaktan nasıl kaçınabileceğinizi yazımızda paylaşacağız.
Dünyamızda 3.500’den fazla sivrisinek türü vardır ve bunlardan yalnızca bazıları insanları ısırır. İnsanları sadece dişi sivrisineklerin ısırdığını biliyor muydunuz? – yumurtaları için protein kaynağı olarak kana ihtiyaçları vardır.
Bunu elde etmek için, iğneye benzer hortumlarını kullanarak seçtikleri insanın derisini delerler – bu da kaşınabilen, şişebilen ve hatta ciddi hastalıklara neden olabilen bir ısırık ile sonuçlanır. Zaten bu sebeple de dünyanın en tehlikeli hayvanları arasında listelenmektedir.
Birçok ülkede sivrisinek ısırığı sadece bir kaşıntıtan daha fazlasıdır. Anopheles türlerinin bulaştırdığı sıtma parazitinden sarı humma ve dang hummasına neden olan virüslere kadar, sivrisinekler en büyük katillerimizin çoğunun bulaşmasından sorumludur.
Bir ısırığın hastalık riski taşımadığı bir yerde yaşıyor olsanız bile, sivrisineklerin tiz vızıltıları hoş olmayan bir sestir.
Bir ısırıktan kaynaklanan kaşıntı ve şişlik birkaç gün sürebilir. Kaşıntıyı kaşımak enfeksiyona ve çok az insan için anafilaktik şoka neden olabilecek alerjik reaksiyona neden olabilir.
Sivrisinekler neden sadece beni ısırıyor
Bir akşam dışarıda mangal yapıyorsunuz veya sivrisineklerle dolu bir kamp gezisinden eve dönüyorsunuz, bacaklarınız ve kollarınız sivrisinek ısırıklarıyla dolu ve fena kaşınıyorlar. Peki sizinle birlikte olan diğer arkadaşlarınız da bir şey yok mu? Bu durumu kesinlikle yaşamış ve uyuz olmuşsunuzdur. Peki sivrisinekler neden bazı insanları ısırmaz? Neden sizin etinizi ve kanınızı daha lezzetli buluyorlar?
New Mexico Eyalet Üniversitesi’nde halk sağlığı profesörü olan Dr. Jagdish Khubchandani, sivrisinekler neden sadece beni ısırıyor diyenler için olayı şöyle açıklıyor:
“Sivrisineklerin insanları çekmesinin nedenleri birkaç çalışmada tartışıldı. Bu çalışmalarda vücut kokusu, vücut rengi, cilt sıcaklığı ve dokusu, ciltte yaşayan mikroplar, hamilelik durumu, insanların soluduğu karbondioksit, alkol ve diyet türü tartışılmıştır. Genel olarak, çalışmalar hamile kadınların, vücut ısısı yüksek ve terli kişilerin, çeşitli cilt mikroplarının varlığının ve daha koyu tenli kişilerin daha duyarlı olabileceğini gösteriyor.” diyor.
Dr. Jagdish Khubchandani
Ancak cevap bu kadar basit değil – bazı sivrisinek türlerini çeken kimyasalların diğerlerini uzaklaştırdığı da gözlenmiştir. Ve insanlar binlerce farklı kimyasal üretiyor, bu yüzden hangilerinin sivrisineklerin davranışlarını etkilediğini bulmak kolay değil.
Karbondioksit ilgilerini çekiyor
İnsanlar, hemen hemen tüm diğer hayvanlarla birlikte, hücresel solunum sonucunda karbondioksit (CO2), ısı ve nem verir. Ve sivrisinekleri başlangıçta çeken de bunlardır.
Dişi sivrisinekler, cpA nöronları adı verilen son derece hassas sinir hücrelerini kullanarak diğer insan derisi kokularının yanı sıra karbondioksiti de algılar.
Gerçekleştirilen bir çalışma, hastalık taşıyan üç farklı sivrisinek türünün karbondioksit tarafından aktive edildiğini ve bu sebeple belirli insanlara daha fazla yöneldiklerini ortaya çıkardı. Ancak herkes karbondioksit verir, bu nedenle sivrisineklerin neden bazı insanları diğerlerinden daha fazla ısırdığını açıklayamaz.
Başka bir çalışma, ‘karbondioksit çıkışı ne kadar yüksek olursa, sivrisinekler o kadar ilgi gösteriyor’ diyor. Araştırmacılar, “Daha büyük bir vücut kütlesine sahip bireyler, artan yüzey alanı ve karbondioksit çıkışı gibi diğer özelliklerle ilgili olabilecek sivrisinekler için daha çekici görünmektedir” diye yazıyor.
Peki sivrisinekler neden sadece beni ısırıyor, sağlıklı bir vücut kütlesi ile sivrisineklerin tenimize duydukları aşkı engelleyebilir miyiz?
Laktik asit
Birkaç çalışma, laktik asidi sivrisineklerin çok hoşlandığı başka bir kimyasal olarak tanımladı. 1968’de gerçekleştirilen bir çalışma laktik asidin dişi sarı humma sivrisineklerini çektiğini buldu.
Bir diğeri Laktik asidi sivrisinekler için ilgi çekici bir koku olarak tanımladı.
Egzersiz yaparken laktik asit üretiriz, bu nedenle en iyi tavsiye egzersizden hemen sonra sabunla yıkamak. Ardından kapıdan çıkmadan önce iyice kurulanmanız.
Cilt bakterileri
Cildimizi sağlıklı tutmak için hayati önem taşıyan milyonlarca bakteri (cilt mikrobiyotası) ile kaplıyız. Fakat cildinizin mikrobiyotasının bileşimi ısırılma ihtimalimizi belirliyor mu? Sivrisinekler neden sadece beni ısırıyor sorusunun cevabı acaba bu mu?
Bir çalışma, bunu sıtma taşıyan bir tür olan Anopheles gambiae ile araştırdı. İlk olarak, 48 erkeğin ayak mikrobiyotası ile test ettiler.
Erkeklerden dokuzunun sivrisinekler için oldukça çekici olduğunu, yedisinin zayıf çekici olduğunu ve geri kalanının arada bir yerde olduğunu buldular.
Ve mikrobiyotanın bir etkisi var mıydı? Görünüşe göre öyle. Ayaklardaki bakteri sayısı ne kadar fazlaysa sivrisinekler için o kadar çekiciydi.
Ancak çalışma şu sonuca varıyor: “[i]daha yüksek mikrobiyal çeşitliliğe sahip bireyler […] sivrisinekler için daha az çekicidir ve bu nedenle daha az ısırık alabilirler.”
Cilt mikrobiyotamız, genetiğimizden, yaşımızdan ve bağışıklık sistemimizden etkilenir, bu konuda pek bir şey yapamazsınız. Ancak, temizlemek ve nemlendirmek için kullandığınız ürünler de bir etkiye sahip olabilir, bu nedenle sivrisinek ısırıklarından korunmak için antibakteriyel sabunlardan kaçınmalısınız.
Uçucu bileşikler
Bu faydalı mikroplar, verdiğimiz kimyasalları da etkiler. Örneğin insan teri, bakteriler üzerinde çalışmaya başlayana kadar tamamen kokusuzdur.
Tüm bu cilt bakterileri, ter ve yağ salgısı bileşikleri, bazıları sivrisinekleri çeken ve bazıları iten uçucu bileşiklere dönüştürür.
Ve yukarıdaki araştırmaya göre, bazı cilt mikrobiyotaları, insanları sivrisinekler için daha az çekici kılan ve dolayısıyla yerleşik bir savunma sistemi olarak işlev gören bileşikler yayıyor gibi görünüyor.
Ne yazık ki, bu yararlı etkilerden yararlanmak için cilt mikrobiyotasını nasıl kontrol altına alacağımızı henüz çözemedik, ancak araştırmacılar bulgularının bazı ipuçları verebileceğine inanıyor.
“Cildin mikrobiyal yoğunluğu ile sivrisineklerin çekiciliği arasındaki bağlantının keşfi, yeni sivrisinek cezbedicilerin ve sıtma vektörlerine ve diğer bulaşıcı hastalıklara karşı korunma için kişiselleştirilmiş yöntemlerin geliştirilmesine yol açabilir” diyorlar.
Yağ salgısında, bir çalışma, iki doymuş yağlı aldehitin – decanal ve undecanal – sivrisinekleri çeken kokular olduğunu öne sürüyor. Yağ bileşimi ve uzun zincirli aldehit seviyeleri kişiden kişiye değişir. Bu, sivrisinekler neden sadece beni ısırıyor diyenlere bir cevap olabilir.
Kan grubu
Birden fazla çalışma, kan grubunun ısırılma olasılığınız üzerinde herhangi bir etkisi olup olmadığını araştırdı. A kan grubuna sahip olanlar için iyi bir haber – sivrisinekler bunu daha az çekici buluyor gibi görünüyor – ancak 0 kan grubu için pek iyi değil.
Bu kan grubuna sahip insanlar, A grubu olanlara göre neredeyse iki kat daha fazla sivrisinek tarafından lezzetli bir yemek olarak görülüyor.
Ancak 0 kan grubuna sahip olanlar için bir miktar iyi haber de var. Sizi ısıran sivrisinek sıtma paraziti taşıyorsa, 0 grubu kişilerin diğer kan gruplarına sahip kişilere göre ciddi sıtmaya yakalanma olasılığı çok daha düşüktür.
Sivrisinekler neden bazı insanları ısırmaz?
Başka bir teori, herkesin ısırıldığıdır, ancak bazı insanlar ısırıklara tepki göstermedikleri için onları fark edemezler.
Kaşıntı veya şişlik yoksa, belki de ısırılmadıklarını varsayıyorlar.
Dr. Khubchandani, bu teoride bir şeyler olabileceği konusunda hemfikirdi: “Bir sivrisinek herhangi birini ısırabilir, ancak tepkilerimiz farklı olabilir. Bu, kısmen sivrisinek ısırığının/türünün türüne, bağışıklık sistemimize ve kişiliğimize ve davranışımıza ya da ısırığı ciddiye alıp almamamıza bağlıdır.” diyor.
Sivrisinek ısırmasından nasıl korunulur?
Bu nedenle, sivrisineklerin ziyafet çekmeyi sevdiği insanlardan biriyseniz, bilim adamları hala tam olarak nedenini söyleyemiyorlar. Belki daha fazla karbondioksit, ısı veya laktik asit salıyorsunuz, 0 kan grubusunuz veya mikrobiyomunuzda “yanlış” bakteri türü var.
Ama kaderine razı olmak zorunda değilsin. Peki, sivrisinek ısırmasından nasıl korunulur? Ne Yapmalı?
Bazı araştırmalar sivrisineklerin koyu ten rengine çekildiğini öne sürdüğü için, bir önlem açık renkli giysiler giymek olabilir. Açık yeşiller ve maviler en iyisi olabilir – 1902 tarihinde yapılan bir araştırma, turuncu ve sarının böcekleri kovduğunu iddia etti.
Cilt üzerinde bir böcek kovucu kullanın – sitronella, limon otu ve nane gibi doğal olanlar, bir kişi kendini sinek kovucu ile kaplamaktan hoşlanmıyorsa etkili olabilir.
Belki biradan kaçının – küçük bir çalışma, bira içen insanların sivrisinekler için çok daha çekici olduğunu buldu.
Bir bahçeniz varsa, içinde sivrisineklerin üreyebileceği durgun su olmadığından emin olun.
Ayrıca bahçe ekiminizi de kontrol edin – fesleğen, lavanta, limonlu kekik ve kadife çiçeği gibi güçlü kokulu bitkiler bize güzel kokar ayrıca sivrisinekler onlardan uzak duracaktır.
Ve her şey başarısız olursa, sizden daha fazla sivrisinek çeken birinin yanına oturun! 😇
Takiye.com’u twitter ve google haberler üzerinden abone olarak takip edebilirsiniz.
Faydalı Bilgiler kategorimizdeki diğer yazılarımız da ilginizi çekebilir.
